Doopsgezinde Kerk

Doopsgezinde Gemeente
Vermaningstrjitte 3
9041 BR - Berlikum (Berltsum)
www.doopsgezindenberltsum.nl

Doopsgezinde diensten:
Elke eerste zondag van de maand.
Aanvang: 9:30
Informatie hierover te verkrijgen bij de
Voorzitter kerkenraad Doopsgezinde gemeente:
Bernard Posthumus
Telefoon 058-288 54 64
E-mail: bernard1951@outlook.com

Martelaren Spiegel Museum & Menno Simons Centrum:
In de achterzaal van de kerk.
Informatie over openingstijden en groepsbezoeken te verkrijgen bij:
Secretaris kerkenraad Doopsgezinde gemeente:
Onijdes Sijtsma
Telefoon 0518-46 16 56
Email: onijdessijtsma@hotmail.com

Informatie verhuur Mennozaal en Menno Simons theetuin en beheer:

Hieke Joostema-Greidanus

Wiersterdyk 6A

9041 VL Berltsum

0518-462542

Historie

De Doopsgezinde gemeente van Berlikum is ver voor 1550 ontstaan. Zo was Mathys van
Berlikum in 1538 op een doperse bijeenkomst aanwezig in het Duitse Bocholt. De eerste
Doopsgezinden, ook hier in Friesland werden streng vervolgd, meer dan tweeduizend
mensen moesten hun nieuwe geloof met de dood bekopen. In de provincie Friesland
waren dat er 49, onder wie Sicke Frericks (Snyder) (Zie: Thieleman J. van Braght, De
Martelaren Spiegel). Tijdens de tachtigjarige oorlog, 1568-1648 werd Antwerpen door de
Spanjaarden veroverd. Vele Doopsgezinden uit Vlaanderen vluchten na de vervolging die
uitbrak, naar het noorden. Ook moeten een aantal Vlaamse Doopsgezinden toen een
‘thuis’ gevonden hebben in Berlikum.
De Doopsgezinde gemeente van Berlikum is in bezit van een Biestkens Bijbel uit 1610.
Ooit behoorde deze Bijbel, van voor de Dordtse Synode toe aan Jilles Jantz Hellebuyk,
een ‘asielzoeker’ uit Vlaanderen. Deze Bijbel, oude Martelaren Spiegels, originele boeken
van o.a. Menno Simons en veel meer, zijn te zien in het Martelaren Spiegel Museum wat
gevestigd in de achterzaal van de Vermaning in Berltsum.
Als Christenen van de daad stond het hulpverlenen ook bij de Doopsgezinden in Berlikum
hoog in het vaandel. Behoeftige Doopsgezinde geloofsgenoten, maar ook anderen kregen
materiële steun. In de 17e en 18e eeuw werd druk gecollecteerd voor de buitenlandse met
name Zwitserse Broeders en Zusters in nood. Buitenlandse Noden financierde met deze
gelden de overtocht van veel van deze Zwitserse Doopsgezinden naar Amerika. Door
sober te leven en zich ook zo te kleden, wat we vandaag de dag nog steeds zien bij de
Old Order Mennonites en Amish, o.a. in de Verenigde Staten en Canada en het verbod
om overheidsfuncties uit te mogen voeren, werden veel Doopsgezinde koopman families
welgesteld. Tot 1850 zijn het aantal gemeenteleden (doopleden) van de Doopsgezinde
gemeente Berlikum, kinderen niet meegerekend, nooit meer dan zestig geweest en daalde
zelfs in 1838 tot maar 12 lidmaten.
Ondanks het kleine ledenaantal en tegen de verdrukking in werd besloten tot de bouw van
een nieuwe Vermaning aan de huidige Vermaningsstrjitte 3 in 1841. Dit met financiële
steun van de FDS (Friese Doopsgezinde Sociëteit) en de ADS (Algemene Doopsgezinde
Sociëteit) in Amsterdam en inspanningen van de toenmalige predikant S. van der Goot en
Steven Blaupot ten Cate.
In 1873 werd er naast de Vermaning een pastorie gebouwd. Ds. Molenaar uit Workum
werd de eerste bewoner van de nieuwe pastorie. 1873 werd ook op andere wijze een
hoogtepunt. Acht doopleden waaronder de zes broers Kuperus werden lid. Het echtpaar
Schiphof-Kuperus schonk toen ook een zilveren doopbekken en vier avondmaal bekers.
Ook de nieuwe tijd was niet (meer) tegen te houden en er kwam een harmonium. In 1916
werd er een van Dam orgel aangeschaft. Voor het eerst komt er ook een vrouw in de
kerkenraad, mevrouw H. Klasing-Schonegevel. Ds. Luurdo Reinders zou 40 jaar lang
predikant zijn van de Doopsgezinde gemeente Berlikum. Na de oorlog werd een aantal
Russische Doopsgezinden in Doopsgezinde gezinnen opgevangen in Berlikum. Met de
boot ‘de Volendam’ vertrokken zij naar Paraguay om daar een nieuw bestaan op te
bouwen.
Vanaf de eindjaren zestig en jaren zeventig van de vorige eeuw nam het aantal lidmaten
langzaam maar zeker af. Berlikum verliest haar landbouwveiling. Het aantal tuinders nam

drastisch af. Jonge inwoners van Berlikum moeten elders trachten werk te vinden. De
Vermaning verloor tal van functies aan andere instanties en aan de overheid. Het
ledenbestand verouderde. Het onderhoud van de Vermaning liet toen ook te wensen over.
In 2006 bestond de Vermaning 165 jaar. Met deskundige hulp werd een groot aantal
brieven geschreven. Een groot subsidie bedrag werd binnengehaald. De monumentale
Vermaning werd grondig gerestaureerd. De voormalige kosters-woning, voorin de
Vermaning, is nog in gebruik door Oudheidskamer ‘de Grusert’ en is ook opgeknapt. Met
behulp van diverse financiële hulp werd ook de zaal achter de Vermaning grondig onder
handen genomen.
Een Bijbelstudie groep komt op vrijdag en woensdagmiddag bijeen. Een mannenkoor
oefent er op de woensdag avond. Er worden verschillende diensten gehouden op
zondagen (zie informatie boven aan de pagina). Regelmatig ontvangt de gemeente
buitenlandse groepen Mennonites en Amish uit Amerika, Canada en Duitsland die opzoek
zijn naar hun Doperse achtergronden in Friesland. "Kerkvader" Menno Simons was
immers afkomstig uit Witmarsum Friesland. In de achterzaal is het Martelaren
Spiegelmuseum gevestigd met Martelaren Spiegels uit 1660 / 1681, werken van Menno
Simons en anderen.
In de Vermaning in Berltsum is ook het Menno Simons centrum gevestigd. Vanuit hier kunt
u, al dan niet onder begeleiding het oude schuilkerkje in Pingjum en het Menno Simons
monument in Witmarsum bezoeken. Een lekker kopje koffie en/of thee ontbreekt natuurlijk
niet. U bent van harte welkom.
Tevens kan zowel de Vermaning als de achterzaal gehuurd worden. Deze zijn beide
geschikt voor allerlei evenementen / bijeenkomsten. Hiervoor is een complete keuken met
inventaris aanwezig in de achterzaal. Bij mooi weer kan ook gebruik worden gemaakt van
het buitenterras achter de Vermaning. Informatie hierover almede reserveringen lopen via
de koster (zie gegevens boven aan de pagina.)

Hier bij 2 foto's van het Martelaren Spiegel Museum.